Đứng ở cầu Dục Thanh nhìn về phía cửa biển Cồn Chà, qua dãy nhà, chỗ ngổn ngang ấy, mùa nào cũng nghe hây hây mùi nước mắm, cá hấp. Hèn chi mà con gái Phan Thiết đi đâu, làm gì cũng nghe mặn chát giọng biển...Còn với du khách, sau những giờ mệt nhoài lang thang với sóng biển xanh và núi cát đỏ ngút ngát, chỉ ưa no mắt với những món hải sản phan thiết tươi, rất riêng...
Ông Tư Râu ở bãi biển Hàm Tân, một dân chài ngang tàng nói với tôi sau hớp rượu đầy: "Vô tư đi! Mực tươi còn bén mực biển đó!". Những con mực vừa vớt ra khỏi ghe, được cho vào nồi hấp rồi được xắt ra chấm mắm gừng, thịt dai và ngọt thấm vào đến tận trí nhớ . Thế là bữa cơm của những kẻ tứ hải giai huynh đệ không còn rôm rả với đất đai tăng giá vì làn sóng đầu tư du lịch ồ ạt ngoài kia, mà ngả dần sang chuyện bình về những món ngon xứ biển.
Hàm Tân, cái tên cũng chẳng gợi nhớ gì cả, trừ phi bạn đã ghé qua những làng chài, cùng những đứa trẻ và phụ nữ ở đây đứng đợi ghe biển về và tận tay gỡ những mắt lưới đầy cá, bắt những con ghẹ còn xục xạo trong những chiếc thùng "Thạch Sanh" lênh đênh không biết bao nhiêu mùa biển dã.Nhiều du khách ngạc nhiên khi chuyến hành hương chuỗi ba điểm đến là Núi Tà Cú, Dinh Thầy Thím và Đảo Hòn Bà bị những món hải sản ở bãi biển Hàm Tân cám dỗ đến say sưa quên cả chuyện cúng vái.
Những võng chiếu ghế bố được dựng lên dưới những mái chòi lá dừa nối tiếp nhau. Và không xa đó là một bãi chợ miền biển với đầu đủ món khô từ mực một nắng cho đến ốc giác, cua ghẹ... Giá bình dân hết biết. Có thể thuê nồi, nhóm lửa và thưởng thức tại chỗ một bữa hào phóng của biển. Mấy ông làm du lịch ở Hàm Thuận Nam thấy bà con đi du lịch cứ vác chiếu theo, tự nấu nướng, tự chui vào gốc dương ngủ trưa, với gió biển, với hải sản bình dân, không khỏi lo ngại, lắc đầu vì ai cũng du lịch kiểu "ta ba-lô" như thế thì bao nhiêu resort sang trọng sẽ bị "cháy" mất!.
Có chàng trai Phan Thiết tỏ tình với vợ rằng anh nhớ em như nhớ... mùi mực một nắng cồn Trà. Đừng chê nhé, những món "nhớ ấy" bây giờ là đặc sản trong những resort, nhà hàng cho khách sang hay Tây như Làng Thụy Sĩ, nhà hàng Bốn Biển, Pandanus, Seahorse... Những buổi tối gió mát đến nỗi chỉ thèm đi bộ dọc bờ sông để ghé quán xá dọc bờ kè Cồn Chà và thưởng thức từ ốc giác hấp gừng ăn với rau răm chấm mắm nhỉ hay cháo hến, các loại hến ở cửa sông giao thoa giữa vùng nước ngọt và mặn, thịt dai và ngọt, có cả vị bùn thơm đến nao lòng.
Những món lạ như đầu mực xâu nướng, gỏi ốc khá ấn tượng. Giá cả không quá cắt cổ ở những quán xá này. Bù lại, món ngon hải sản trên dĩa thường trặm trịa và nhiều chứ không ăn lấy hương lấy hoa như trong các nhà hàng. Vì chủ quán cũng toàn là dân biển, ngày xưa ở nhà chồ nay dạt đất phố làm quán xá, đổi đời. Những món gỏi ốc, ốc hấp từ mui ghe mới đổi đời xem ra chưa dứt mùi dân dã.
Cay đến độ nằm mơ còn thấy! Ở Phan Thiết bạn còn thấy bà chị, bà mẹ nhỏ nhoi gầy guộc gánh từng gánh bánh bột lọc đi mà cứ như bay qua những triền đồi cát Mũi Né. 2.000 đồng mỗi chén bánh bột lọc nhân tôm, cắn miếng bánh lọc dầm nước mắm, là thấy ngay cái thật thà. Tôm là tôm thật. Con tôm còn mới rời biển trước đó một đêm, còn thơm ngon như đếm. Nên rộm đỏ màu son chứ không cần "thịt mỡ giả tôm trộn phẩm màu" đánh lừa thị giác như ở trong một số nhà hàng sang trọng.
Món bánh lọc nhân tôm này, ngoài những gánh vô danh của các mẹ, các dì, các chị chung chiêng đi hút hút trên những đồi cát hồng còn có những quầy đã trở thành thương hiệu ở chợ Phan Thiết: Bánh lọc bà Chín, chị Mỹ... Vào chợ, cũng có thể chọn mấy ký chả cá làm bằng cá thu ảo thứ thiệt mà hiếm vùng nào có được. Đây cũng là món quà quý được du khách lưu tâm khi ghé chân.
Thức ăn biển ở Phan Thiết còn no mắt du khách bởi những món Tây du nhập thứ thiệt. Bên cái mắt lưới dính mấy con cá rô đồng tươi rói chuẩn bị kho mía và một con cá ngừ lớn ngậm một con mực tươi, anh Lê Văn Dương - một chef-cook của nhà hàng Bốn Biển cho biết: "Tôi muốn du khách chưa ăn đã phải no mắt bởi hải sản ở đây. Dù những món ngon ở bất cứ đâu du nhập đến Phan Thiết cũng phải mang phong vị hải sản Phan Thiết. Đó là cái duyên của một vùng hải sản, ông ạ!".
