Khi tháng 10 về mang theo những cơn gió đông đầu mùa thổi qua cao nguyên Đồng Văn đó cũng là khi mùa hoa tam giác mạch nở rộ hồng một vạt trời, xua đi màu xám trơ trọi, cộc cằn của đá, lúc này tour du lịch Hà Giang được du khách chọn nhiều nhất, lễ hội hoa Tam Giác Mạch diễn ra vào cuối năm thu hút rất nhiều du khách gần xa.
Cao nguyên đá Đồng Văn của Hà Giang đâu chỉ có một cao nguyên chỉ toàn đá. Nơi đây cũng có những cái đẹp nhẹ nhàng mà tinh khiết như loài hoa dại nổi tiếng và đi vào lòng phượt thủ bao lâu nay. Cái tên tam giác mạch gợi đến cho họ những chuyến đi vượt đèo vượt núi, từ chốn phồn hoa đô thị về với núi rừng để ngắm những cảnh đẹp tinh khôi của thiên nhiên. Gợi cho họ sự xao xuyến về một vùng đất Hà Giang với nhiều cảnh đẹp hoang dã mà mê đắm.
Tam giác mạch-loài hoa có vẻ đẹp đơn sơ, mong manh mà cuốn hút. Những cánh hoa mỏng hồng phớt li ti hình tam giác, xếp khép lại với nhau bọc một loại mạch trân quý, bởi vậy hoa mới có tên tam giác mạch chăng?
Tuy mong manh và không mang một vẻ đẹp kiêu sa, kiều diễm nhưng đứng trước một “rừng” hoa tam giác mạch đang mùa nở rộ khiến không ít người không nén được lòng mà thốt lên “Ôi đẹp quá!” trong sự thích thú đến vô bờ.
Loài hoa này cứ ngỡ mong manh, nhưng nó lại mang khí chất mạnh mẽ của những loài hoa dại vốn có - hoa mọc ven đường, âm thầm đấu tranh mà bung nở để màu hồng sáng rực một góc trời, xua đi cái lạnh tái tê của gió đông đầu mùa chợt ập tới.
Người ta nói, hoa tam giác mạch là hoa của người nghèo. Nói vậy cũng chẳng sai, bây giờ muốn nhìn thấy hoa tam giác mạch nở bạt ngàn trên Hà Giang phải đi vào tận sâu trong Lao Sa, Phố Là, Xín Mần - nơi đường còn ít, người còn thưa ở Đồng Văn, chứ không đông đúc như ở Su Phì, Mèo Vạc… nữa. Những nơi ấy dân khấm khá rồi, đâu cần phải trồng hoa tam giác mạch để ăn.
Những nơi còn trồng đầy hoa tam giác mạch, những nơi ấy còn đói, còn khổ lắm. Người Tây Bắc trồng hoa tam giác mạch giữa hai vụ ngô, cải để có thêm lương thực dự trữ cho những ngày thiếu ăn. Cây tam giác mạch hay còn gọi là kiều mạch này có chứa tinh bột, tới vụ người ta hái về nấu cháo, trộn ngô, nấu lên hay hấp với rượu. Lá và thân cây thì để cho con trâu, con dê, con bò.
Tam giác mạch có ích nhưng năng suất cũng chẳng đáng là bao so với cây ngô, cây lúa. Vì thế những nhà khá giả nơi đây họ cũng chẳng mấy khi trồng. Chỉ có hộ nghèo, thật nghèo mới còn bấu víu vào cây hoa mỏng manh đây mong có thể dự trữ được chút lương thực cho qua mùa đông kéo dài. Người ta nói, hoa tam giác mạch là hoa của người nghèo là vì vậy.
Hoa tam giác mạch cũng được coi là một biểu tượng của núi rừng khi đi Tây Bắc. Không chỉ xuất hiện ở Hà Giang, loài hoa này cũng có nhiều ở Bắc Hà, Mường Khương - Lào Cai hoặc Trà Lĩnh, Trùng Khánh -Cao Bằng…
Nhưng đối với phượt thủ đã quá sành cảnh sắc Tây Bắc thì hoa tam giác mạch ở Hà Giang mới cho những cảnh đẹp bạt ngàn với màu hồng đặc trưng và hút mắt nhất.
Trẻ con ở vùng cao nguyên Đồng Văn này từ nhỏ đã lớn lên bên cây tam giác mạch, hiểu được sự trân quý của những bông hoa cánh hồng li ti, tụi nhỏ không bao giờ dám nô đùa quá nghịch làm hỏng những cây hoa dại này. Bởi chúng biết, mất hoa sẽ đói cả nhiều ngày sau.
Tụi nhỏ chỉ đứng cười đùa, đuổi bắt, tay hái vài bông rồi cười xòa. Người với hoa đã thực sự hóa thành một từ lâu. Nhìn tụi nhỏ chạy tung tăng trên cánh đồng hoa hồng rực, ai lại không thấy lòng an nhiên và một chút xuyến xao?
Hoa thì đẹp và người thì trân quý. Những gì hoa mang lại cho người dân nơi đây khiến họ trân trọng những đóa hoa tam giác mạch đến nhường nào. Người lớn thì nhanh tay thu nhặt hoa trước khi hoa tàn quá vụ, không để sót bông nào. Trẻ con thì cười đùa giữa đồng hoa, chỉ dám bứt một vài bông tặng nhau chứ không hái cả bó.
Hoa tam giác mạch chỉ nở độ một tháng rồi tàn, khi hoa nở rộ rồi bắt đầu chuyển sang hồng thẫm là lúc bà con nơi đây vào vụ mùa thu hoạch lấy hoa. Muốn ngắm hoa tam giác mạch trên đất Đồng Văn, phượt thủ phải chú ý tin tức và chuẩn bị sẵn sàng balo khăn gói đầy đủ để lên đường ngắm hoa trước khi quá muộn. Có người nói chơi, ngắm hoa tam giác mạch như ngắm vịt chạy đồng. Phải đi nhanh mới không lỡ.
Những cánh đồng hoa tam giác mạch bạt ngàn là điểm hẹn lý tưởng của những ai trót mê đắm vẻ đẹp hoang dã của miền sơn cước, những ai mê những tấm hình nghệ thuật lung linh nơi vùng đất ở địa đầu tổ quốc này. Tháng 10 đến, mùa tam giác mạch nở rộ rồi, còn không nhanh chuẩn bị tư trang để đón màu hoa hồng phớt nhưng “rực rỡ” này nữa? Chần chừ gì nữa ai ơi, xách balo lên và đi thôi.
